Underline#1

آندرلاین نام مجله هنری تازه‌ای است که من سردبیری‌اش را به عهده دارم و شماره اولش، به دو زبان فارسی و انگلیسی، را می‌توان به رایگان در وبسیات بریتیش کانسیل دانلود کرد. این سرمقاله شمارۀ اول است. احسان خوش‌بخت

سرمقاله

انقلاب فرهنگی دهه 1960 میلادی منحصر به اروپای غربی و آمریکای شمالی نبود و آن‌چه به نام «Swinging Sixties» شناخته می‌شود فقط بریتانیا را به تحرکی سرخوشانه وانداشت. اما قبل از توضیح بیش‌تر و پیدا کردن ارتباط آن با ایران اجازه بدهید خبری خوب را با شما در میان بگذاریم:

آندرلاین، مجله هنری شورای فرهنگی بریتانیا، که چند سالی است به صورت وبسایت فعالیت می‌کند از این پس، به جز وبسایت، یک فصلنامه الکترونیکی نیز خواهد بود که می‌توانید به صورت رایگان دانلود کنید، یا هم‌چنان روی وبسایت ما بخوانید.

از این پس هر شماره شامل پرونده‌ای ویژه دربارۀ یک موضوع خواهد بود. موضوع پرونده شماره اول دهه 1960 و دادوستدهای فرهنگی ایران و بریتانیا در این دورۀ تکاپو و تغییر است. در این دهه بسیاری از ایرانی‌ها برای اولین بار به شکلی جدی با محصولات فرهنگیِ بریتانیا آشنا شدند: فیلم‌ها، موسیقی راک، تئاتر مدرن، و ترجمه‌های ادبی تازه از متون قدیمی یا نو. این تأثیر فرهنگی به نوعی مرهمی بود بر زخم‌های کودتای 28 مرداد و امیدی که با خود آورد در تقابل با بدبینی دهه 1950 قرار داشت.

اما نباید تصور شود که ایرانی‌ها فقط مصرف کننده این کالاهای فرهنگی بودند؛ آن‌ها در همان زمان نه فقط صادرات فرهنگی خود را داشتند که از نظر کمّی، اندک، اما از نظر کیفی بسیار مهم و تاریخ‌ساز بود، بلکه در نوع دریافت، ترجمه و بازیافت محصولات فرهنگی ظرافت‌هایی نشان می‌دادند که مخصوص ایران بود.

شش متخصص برای ما دربارۀ زوایای مختلف دهه شصت نوشته‌اند و علاوه بر آن، هنرمند اسپانیایی، نایل ایبارولا، مصورسازی‌های درخشان این شماره را انجام داده است.

به جز این چشم‌انداز تاریخی، ما وقایع هنری روز را هم به دقت زیرنظر داریم. در این شماره، به جز پروندۀ اصلی، سه مصاحبه با هنرمندان ایرانی‌ای که برای نمایش آثار تازه‌شان به بریتانیا سفر کرده‌اند، در کنار ترجمه فارسی مقالاتی دربارۀ صداهای تازه در موسیقی جاز بریتانیا و نماهای شهری تهران وجود دارد.

درست است که علاقه و توجه ایران به هنرهای بریتانیایی در دهه 1960 بخشی از پروژۀ مدرنیزاسیون ایران بود که در خیلی جاها به نتیجه نرسید، اما بررسی دقیق‌تر – چنانکه در این شماره خواهید دید – نشان می‌دهد که میراث این تعامل فرهنگی و تداوم آن به شکل قابل توجهی سرنوشت‌ساز بوده است و حتی امروز هم می‌توان اثرات آن را به وضوح حس کرد یا دید.