The Deer Freed — On International Rediscovery of Masoud Kimiai's Classic

The Deer گوزنها

اولین حضور رسمی فیلم گوزن‌ها در صحنۀ بین‌المللی کمی دیر رخ داده، اما برای دیده شدن فیلم‌هایی با اهمیت تاریخیِ گوزن‌ها هرگز دیر نیست.

فستیوال رتردام 2021 در هلند، گوزن‌ها را برای نمایش در بخش Regained فستیوال انتخاب کرده است، فیلمی که به خاطر حوادث سیاسی و اجتماعی‌ای که به طور مستقیم و غیر مستقیم به نمایش این فیلم در ایران گره خورده و محبوبیت کم‌نظیر آن بین تماشاگران و منتقدان ایرانی (در واقع یکی از معدود فیلم‌هایی ایرانی که هر دو دسته دربارۀ آن متفق‌القول‌اند) باید دهه‌ها پیش دوباره کشف می‌شد.

من همیشه دربارۀ شانس موفقیت گوزن‌ها در خارج از ایران تردید داشتم و مطمئن نبودم فیلمی باشد که غیرایرانی‌ها آن را دریابند. نمایش‌های اخیر فیلم و ارزش‌های مسلم آن ثابت کردند که من اشتباه می‌کردم. بازی بهروز وثوقی (یکپژوهشگر و استاد دانشگاه اسپانیایی/بریتانیایی اخیراً بازی وثوقی را بهترین و دقیق‌ترین تصویر اعتیاد در سینما خواند)، فضای خانۀ سید، مضامین سیاسی فیلم و الهام خلاقانه از سینمای آمریکا، به خصوص موج فیلم‌های «دورفیق» از ایری رایدر تا بوچ‌ کسیدی و ساندنس کید، این اثر مسعود کیمیایی را به یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های ایرانی نمایش داده شده در خارج از ایران تبدیل کرده است.

نمایش این فیلم هم‌چنین مهم‌ترین وظیفه‌ای را که در قبال گوزن‌ها داریم یادآور می‌شود: این فیلم باید هرچه زودتر مرمت شود. دلیلی برای به تأخیر انداختن آن وجود ندارد. در فیلم، رقص برهنه یا سکس وجود ندارد. فیلمی است که سرنوشت‌اش پیوندی محکم با مسیر انقلاب ایران دارد. آیا مشکل هم‌چنان بهروز وثوقی است؟ اگر این حدس درست باشد، ایران یکی از معدود کشورهای دنیاست که قصد دارد یکی از بهترین بازی‌های سینمای ملی‌اش را به خاطر مهمانی آخر شبی که بازیگر آن نیم قرن پیش رفته، زنده‌به‌گور کند. آیا 42 سال شکنجۀ دائمی وثوقی در خواب و بیداری کافی نیست؟

The Deer (Masoud Kimiai, 1974)

The Deer plays at International Film Festival Rotterdam 2021.

For two consecutive decades and in various Iranian critics' poll, The Deer has occupied the very top place as "the best Iranian film ever made." Known for his rape/revenge drama Gheysar (1969)—which changed the course of Iranian cinema—director Masoud Kimiai (former assistant to Jean Negulescu and Samuel Khachikian) adds an explicitly political dimension to the story of his typically defiant characters. Here, in a nod to Hollywood's "buddy film," the familiar hero of Iranian popular cinema is prompted into social action, far beyond the usual romantic conquests. There is a sense of an imminent revolution in this story of a former champ turned junkie who reunites with a leftist classmate and is redeemed by revolutionary anger. Picking up where the anti-hero of Gheysar left, the leading character (Seyyed, played by versatile method actor Behrouz Vossoughi) again takes the law into his own hands and challenges the established order.

Interview with Masoud Kimiai

Originally published in 2014 on Keyframe in conjunction with Edinburgh International Film Festival's retrospective on Iranian New Wave. -- EK


Masoud Kimiai (born 1941)

In his home country, he is the most popular filmmaker of his generation. Elsewhere, his ultra-masculine dramas of camaraderie, revenge and male bonds are rarely seen, and if seen, hardly appreciated. He's never been an international film festival darling.

He contributed to the birth if a "different cinema" in Iran by making the rape/revenge thriller Qeysar (1969). His other key film, The Deer (1974), keeps appearing triumphantly in Iranian polls, often winning the title of "the best film in the history of Iranian cinema."

Kimiai makes no bone about his love for classical Hollywood and genre cinema. He grew up going to Tehran's second run cinemas which were mostly playing westerns and crime films. A decade later and before tuning director, he assisted a visiting Hollywood pro, Jean Negulesco, during the shoot of a co-production (The Invincible Six). In a sense, Kimiai's cinema since the 1960s has been a persistent and relentless reinterpretation of the American films he has loved in his youth and trying to marry that, sometimes with stunning results, to a politically-conscious cinema.

He answered my questions on a piece of paper. He loves real, physical things: papers, wrist watches, and hats. The answers are not necessarily responding to the questions but then they might be even more interesting.