Showing posts with label Horror. Show all posts
Showing posts with label Horror. Show all posts

Sunday 20 September 2009

Manny Farber on Val Lewton


The death of Val (Vladimir) Lewton, Hollywood's top producer of B movies, occurred during the final voting on the year's outstanding film contributors. The proximity of these two events underlines the significant fact that Lewton's horror productions (Death Ship, The Body Snatchers, Isle of the Dead), which always conveyed a very visual, unorthodox artistry, were never recognized as "Oscar" worthy. On the other hand, in acclaiming people like Ferrer, Mankiewicz, and Holliday, the industry has indicated its esteem for bombshells who disorganize the proceedings on the screen with their flamboyant eccentricities and relegate the camera to the role of passive bit player.

Lewton always seemed a weirdly misplaced figure in Hollywood. He specialized in gentle, scholarly well-wrought productions that were as modest in their effects as his estimate of himself. Said he: “Years ago I wrote novels for a living, and when RKO was looking for a horror producer, someone told them I had written horrible novels. They misunderstood the word horrible for horror and I got the job." Having taken on the production of low-cost thrillers (budgeted under $500,000) about pretty girls who turn into man-eating cats or believe in zombies, Lewton started proving his odd idea, for a celluloid entertainer, that "a picture can never be too good for the public." This notion did not spring from a desire to turn out original, non­commercial films, for Lewton never possessed that kind of brilliance or ambition; it came instead from a pretty reasonable understanding of his own limitations. Unlike the majority of Hollywood craftsmen, he was so bad at supplying the kind of "punch" familiar to American films that the little mayhem he did manage was crude, poorly motivated, and as incredible as the Music Hall make-up on his Indians in Apache Drums -- the last and least of his works. He also seemed to have a psychological fear of creating expensive effects, so that his stock in trade became the imparting of much of the story through such low-cost suggestions as frightening shadows. His talents were those of a mild bibliophile whose idea of "good" cinema had too much to do with using quotes from Shakespeare or Donne, bridging scenes with a rare folk song, capturing climate with a description of a West Indian dish, and in the pensive sequences making sure a bit player wore a period mouth instead of a modern lipsticky one. Lewton's efforts not infrequently suggested a minor approximation of "Jane Eyre".


The critics who called Lewton the "Sultan of shudders" and "Chillmaster" missed the deliberate quality of his insipidly normal characters, who reminded one of the actors used in small-town movie ads for the local grocery or shoe store. Lewton and his script-writers collaborated on sincere, adult pulp stories which gave sound bits of knowledge on subjects like zoanthropia or early English asylums while steering almost clear of formula horror.

The Curse of the Cat People, for instance, was simply for the over-conscientious parent of a problem child. The film is about a child (Ann Carter) who worries or antagonizes the people around her with her daydreaming; the more they caution and reprimand, the more she withdraws to the people of her fantasies for "friends". When she finds an old photograph of her father's deceased, psychopathic first wife (Simone Simon, the cat woman of an earlier film), she sees her as one of her imagined playmates; the father fears his daughter has become mentally ill and is under a curse. His insistence that she stop daydreaming brings about the climax, and the film's conclusion is that he should have more trust and faith in his daughter and her visions. Innocuous plots such as these were fashioned with peculiar ingredients that gave them an air of genteel sensitivity and enchantment; there was the dry documenting of a bookworm, an almost delicate distrust of excitement, economical camera and sound effects, as well as fairy-tale titles and machinations. The chilling factor carne from the perverse process of injecting tepid thrills with an eyedropper into a respectable story, a technique Lewton and his favorite script-writer, Donald Henderson Clarke, picked up during long careers of writing sex shockers for drugstore book racks. While skittering daintily away from concrete evidences of cat women or brutality, they would concentrate with the fascination of a voyeur on unimportant bric-a-brac reflections, domestic animals, so that the camera would take on the faintly unhealthy eye of a fetishist. The morbidity carne from the obsessive preoccupation with which writers and cameramen brought out the voluptuous reality of things like a dangerously swinging ship's hook, which was inconspicuously knocking men overboard like tenpins.

The Body Snatchers

Lewton's most accomplished maneuver was making the audience think much more about his material than it warranted. Some of his devices were the usual ones of hiding leading information, having his people murdered offstage, or cutting into a murderous moment in a gloomy barn with a shot of a horse whinnying. He, however, hid much more of his story than any other film-maker, and forced his crew to create drama almost abstractly with symbolic sounds, textures, and the like that made the audience hyper-conscious of sensitive craftsmanship. He imperiled his characters in situations that didn't call for outsized melodrama and permitted the use of a journalistic camera -- for example, a sailor trying to make himself heard over the din of a heavy chain that is burying him inside a ship's locker. He would use a spray-shot technique that usually consisted of oozing suggestive shadows across a wall, or watching the heroine's terror on a lonely walk, and then add a homey wind-up of the cat woman trying to clean her conscience in a bathtub decorated with cat paws. This shorthand method allowed Lewton to ditch the laughable aspects of improbable events and give the remaining bits of material the strange authenticity of a daguerrotype.

Val Lewton with Boris Karloff on the set of Bedlam

Unfortunately, his directors (he discovered Robson and Wise in the cutting department) become so delirious about scenic camera work that they used little imagination on the acting. But the sterile performances were partly due to Lewton's unexciting idea that characters should always be sweet, "like the people who go to the movies" -- a notion that slightly improved such veteran creeps as Karloff, but stopped the more talented actors (Kent Smith, Daniell) dead in their tracks. Lewton's distinction always came from his sense of the soundly constructed novel; his $200,000 jobs are so skillfully engineered in pace, action, atmosphere that they have lost none of the haunting effect they had when released years ago.

--Manny Farber (April 14, 1951 / The Nation)

Friday 18 September 2009

Canvases from an Expressionist Nightmare



كرباس‌هاي نقاشي‌شده از يك كابوس اكسپرسيونيستي
مطب دكتر كاليگاري
كارگردان: روبرت وينه. فيلم‌نامه: كارل ماير، هانس يانوويچ. تهيه‌كننده: اريك پومر. فيلم‌بردار: ويلي هامايستر. طراح صحنه: هرمان وارم، والتر روئه‌ريگ، والتر رايمان. بازيگران: ورنر كراوس (دكتر كاليگاري)، كنراد وايت (سزار)، فردريش نهر (فرانسيس)، ليل داگوور (جين)، هانس فون تواردوسكي (آلن)، رودلف ليتنگر (دكتر اولسن)، رودلف كلاين روگر (جنايتكار). محصول 1920 آلمان، سياه و سفيد (با رنگمايه‌هايي در برخي صحنه‌ها) بين 51 تا 75 دقيقه.
داستان: سال 1830 در شهري در شمال آلمان، يك روز يك گروه عجيب سيرك سيار كه توسط دكتر كاليگاري مرموز اداره مي‌شود به شهر مي‌آيند. نمايش گروه دربارۀ شخصي است به نام سزار كه در حالت هيپنوتيزم از آينده خبر مي‌دهد. در برنامۀ پيشگويي او آلن، جين و فرانسيس حضور دارد. سزار به آلن مي‌گويد كه تا شب كشته خواهد شد. با وقوع اين پيش‌گويي فرانسيس كه به كاليگاري مشكوك شده ماجرا را تعقيب مي‌كند و موقعي سر مي‌رسد كه سزار، جين را دزديده و بر فراز بام‌هاي شهر مي‌گريزد. در تعقيب سزار او از حال مي‌رود و ظاهراً مي‌ميرد. فرانسيس مي‌فهمد كه عامل اصلي جنايت‌ها خود كاليگاري است و اوست كه سزار را تحت كنترل دارد. فرانسيس اين موضوع را به ديگران نيز مي‌گويد و خود در تعقيب كاليگاري به مخفيگاه او در خارج از شهر، يك تيمارستان دولتي، مي‌رود. او مي‌فهمد كاليگاري مدير آن تيمارستان است و به خاطر علاقۀ مفرطش به يك هيپنوتيست جنايتكار قرن هجدهمي به نام كاليگاري اين نام را براي خود انتخاب كرده است. با يك چرخش جديد در داستان مي‌فهميم كه تمام ماجرا ذهنيت يكي از بيماران تيمارستان يعني خود فرانسيس بوده و دكتر كاليگاري صرفاً پزشكي وظيفه‌شناس در آن‌جاست.

يكي از اركان تاريخ سينما و فيلم نمونۀ يكي از نخستين جنبش‌هاي روشنفكرانۀ هنر مدرن در قرن بيستم؛ اكسپرسيونيسم. اگرچه كاليگاري آغازگر اين جنبش كه رسماً در 1912 از مونيخ به ساير نقاط آلمان، به‌خصوص جمهوري وايمار، شيوع پيدا كرده بود، نيست و نمونه‌هايي چون دانشجوي پراگي (1913، استلاي ري) پيش‌تر از آن وجود دارد اما اولين اثري است كه انطباقي كامل با ديدگاه‌هاي اين مكتب پويا كه در آن زمان نقاشي، معماري، تئاتر و ادبيات را درنورديده بود، پيدا مي‌كند. مايه‌هاي اكسپرسيونيستي در كاليگاري از انسان بدون روح، همزاد، لايه‌هاي ترسناك درون، انتزاع و تحريف تا نمادگرايي با شكل بصري پيچيده‌اي كه در تضادي با اين عنوان تنها از دو بعد تشكيل شده بود متبلور مي‌شوند. سايه‌هاي بلند، زاويه‌هاي تيز، برنده‌تر از هر كنج دست‌نيافتني در يك كليساي گوتيك، دكورهاي دِفُرمه كه گويي تكاني غول‌آسا آن‌ها را از شكل حقيقي خودشان خارج كرده، تبديل منابع روشنايي به كورسوهاي لرزان و آمادۀ خاموشي و غلبۀ مثلث بر ساير فرم‌هاي هندسي و احساس خفقان و تنگي فضا سراسر كاليگاري را به شكلي مرگبار اشغال كرده است. امكانِ كمك گرفتن از اكسپرسيونيسم و هنرمندانِ پيشرو آن در زمينۀ نگارش يا طراحي سينماي بحران‌زدۀ آلمان را متوجه گنجينه‌اي تازه‌مكشوف كرد كه نتايج هم براي مردم مقبول بود و هم منتقدان.
با تأسيس اوفا، استوديوهاي بزرگ فيلم‌سازي در نزديكي برلين، همۀ دانسته‌ها به يك كاسه ريخته شده بود و ارتباط آلماني‌ها با سينماي اسكانديناوي و سنت‌هاي قومي روان‌كاوانۀ فيلم‌هاي سوئد و دانمارك (كه تنها كشورهاي مجاز به وارد كردن فيلم در آلمان بودند) هرچه بيش‌تر اين جنبش را كه به موجي عظيم و بلند در يك درياي آرام شبيه شده بود، غنا بخشيد. حتي بعضي از فيلم‌هايي كه پيش از كاليگاري به‌طور طبيعي با مايه‌هاي اكسپرسيونيستي بنا شده بودند، در دهۀ 1920 دوباره و با تسلطي بيش‌تر بر سبك، بازسازي شدند.

ايدۀ ساخت كاليگاري در اواخر 1918 شكل گرفت. در آن زمان يك شاعر چِك به نام هانس يانوويچ و كارل ماير نقاش اتريشي، كه بعدها چهره‌اي خلاق در سينماي وايمار شد با هم فيلم‌نامه‌اي نوشتند كه براساس چند حادثۀ واقعي و مرموز در هامبورگ شكل گرفته بود. آن‌ها فيلم‌نامه را به اريش پومر، تهيه‌كننده و رئيس استوديوي دكلا دادند. پومر در ابتدا فريتس لانگ را براي كارگرداني درنظر داشت. لانگ ترجيح داد عنكبوت‌ها را براي پومر بسازد اما پيشنهاد كرد انتهاي فيلم‌نامۀ كارل ماير تغيير كند و با يك داستان در داستان به شكل امروزي برسد. پومر اين تغيير را اعمال كرد و تا حدود زيادي فيلم‌نامه را از مقصود اصلي نويسندگان كه به قول زيگفريد كراكائر متلاشي كردن قدرت دستگاه حاكمۀ جنگ‌طلب بود، دور ساخت. پومر كارگردان ناشناخته‌اي به نام روبرت وينه (1938-1881) را برگزيد كه از دنياي تئاتر به عنوان فيلم‌نامه‌نويس وارد سينماي آلمان شده بود.
وينه بنا به عقيدۀ مورخان سينما و با استناد به فيلم‌هاي بعدي‌اش نقشي كم‌تر از طراحان و بازيگران در خلق اثري يگانه مانند كاليگاري داشته است. او به ادبيات روس علاقه داشت كه نتيجۀ آن كارگرداني راسكولنيكوف (1923) برمبناي جنايت و مكافات داستايفسكي و نوشتن فيلم‌نامۀ قدرت تاريكي برمبناي داستاني از تولستوي بود كه برادرش كنراد آن را ساخت. وينه در ميان يك چهارضلعي قدرتمند قرار داشت كه نيروهاي خلاق و آفرينندگانِ حقيقي كاليگاري بودند: نخست كارل ماير (1944-1894) نويسندۀ اصلي، كه ارزش او براي سينماي اكسپرسيونيست آلمان با ارزش چزاره زاواتيني براي نئورئاليسم ايتاليا قياس شده است. او كه از سرايداري تا سياهي‌لشگري و طراحي را پشت سر گذاشته بود، فيلم‌نامۀ بهترين آثار مورنا (آخرين خنده، تارتوف و طلوع) را نوشت و در دوران تبعيد خودخواسته به انگلستان پل روتا را در شكل‌گيري جنبش اصيل سينماي مستند انگلستان ياري داد. فيلم‌نامه‌هاي او به قدري دقيق و بصري بوده‌اند كه كارل فروند دربارۀ او گفت: «هر نوشتۀ ماير خود يك فيلم است.» اما ماير پس از تماشاي رزمناو پوتمكين ديگر دست به نوشتن نزد و آيندۀ سينما را در مونتاژ روسي ديد. در ديگرسو اريش پومر (1966-1889) قرار داشت كه به عنوان يكي از تأثيرگذارترين تهيه‌كنندگان تاريخ سينما و كاشف لانگ، ماير، مارلنه ديتريش و يكي از پدران اكسپرسيونيسم در سينما شناخته مي‌شود. او نخستين كسي بود كه نظام توليد هاليوود را وارد صنعت سينماي آلمان كرد و با روشي آمريكايي بهترين فيلم‌نامه‌نويسان، طراحان و كارگردانان را در استوديوي خود، دكلا (كه در 1923 با اوفا تلفيق شد) گرد آورد. او در زمان جنگ به آمريكا رفت و پس از جنگ به عنوان مسئول بازسازي سينماي آلمان به آن‌جا برگشت اما ناموفق در اين كار بقيۀ عمر خود را در كاليفرنيا سپري كرد. از كارل دراير و ماكس افولس تا بيلي وايلدر و هيچكاك با او همكاري كرده‌اند و اگرچه هيچ‌كدام از فيلم‌هاي غيرآلماني او شهرتي همپاي فيلم‌هاي آلماني‌اش ندارند اما همه دوراني حساس و در آستانۀ دگرگوني از كارنامۀ سينمايي كارگردان‌هايشان را نشان مي‌دهند.

اما مؤثرترين گروه شكل‌دهندۀ فيلم و عاملان بخشيدن روحي كاليگاري‌وار به فضا، سه نقاش گروه توفان (Sturm) بودند كه با عقيدۀ «فيلم بايد تابلوي نقاشي جان‌دار باشد»، دكورهاي ساده اما بسيار تأثيرگذار فيلم را ساختند. آن‌ها ــ وارم، رايمان و روئه‌ريگ ــ از دنياي تئاتر تجربي آلمان آغاز به‌كار كرده بودند و كاليگاري طلوع نبوغ هنري‌شان محسوب مي‌شد. از بين آن‌ها رايمان و روئه‌ريگ بعدها به نازي‌ها پيوستند، اما وارم ميانه‌رو به گوشۀ عزلت رفت و تنها يادگارهاي او در اين فيلم، آثاري از لانگ، مورنا و پابست و دو شاهكار دراير (مصيبت ژاندارك و خون‌آشام) باقي ماندند. دكورهاي كاليگاري همه را متوجه شخصيت دكور و اهميت آن در بخشيدن جنبه‌اي نو و گويا در هنر سينما كرد. در اين فيلم دكورها انعكاس مستقيمي از روحيات آدم‌هاي شبح‌گون و سرگردانند كه گويي نيروي قوي‌تر و پنهان آن‌ها را به اين‌سو و آن‌سو مي‌كشاند. شخصيت منحصر به‌فرد و كليدي دكورهاي آثار اشترنبرگ، ولز و هيچكاك نيز به اين سرمنشأ اكسپرسيونيستي بازمي‌گردد. اين سه تن با كرباس‌هاي نقاشي‌شدۀ خود نيز 85 سال از تاريخ سينما را تحت تأثير قرار داده‌اند.
در نهايت اين بازيگران فيلم هستند كه اجرايي متناسب با فضا ارائه مي‌كنند و با تبديل فيزيك خود به نوعي خط متحرك در يك تابلوي اكسپرسيونيستي تركيبي مؤثر با پيرامون‌شان پيدا مي‌كنند. تمامي اين بازيگران (و بسياري از كارگردانان مهم سينماي آلمان) دست‌پروردگان مكتب ماكس راينهارد بوده‌اند و نقش او را در تاريخ سينما نبايد فراموش كرد. كاليگاري كه در سال 1919 توليد شده بود در سال 1920 در آلمان و ساير كشورهاي اروپايي و در آمريكا به نمايش درآمد و عدم شباهت كامل آن به تمام فيلم‌هايي كه تا آن تاريخ ساخته شده بود شوقي عظيم در تمامي اين كشورها برانگيخت. در فرانسه لويي دلوك، منتقد و سينماشناس، كاليگاري را همچون اولين فيلمي كه در اين مديوم جديد با ذهني خلاق آفريده شده به همگان معرفي كرد. پل روتا ــ مورخ و كارگردان انگليسي كه بعدها دوستي نزديكي با كارل ماير پيدا كرد ــ آن را در كنار رزمناو پوتمكين بزرگ‌ترين دستاوردهاي هنر سينما تا آن تاريخ خواند. او بعدها در كتاب تأثيرگذارش، فيلم تا امروز كه نخستين‌بار در 1930 چاپ شد اين عقيده را تكرار كرد و تا واپسين چاپ‌هاي كتاب در پايان دهۀ 1960 همچنان كاليگاري در رأس دستاوردهاي سينما قرار داد. او معتقد است كه گريفيث تنها كاشف امكانات سينما بوده و اين كاليگاري است كه به آن‌ها بياني هنرمندانه و متناسب با روح خود سينما ــ و نه ادبيات ــ مي‌دهد. كاليگاري براي نخستين‌بار به ساير كارگردانان نشان داد كه دوربين چه‌گونه مي‌تواند واقعيت را درنوردد و به‌جاي واقعي بودن نمايانگر يك واقعيت ممكن باشد كه هم خيال‌انگيز است و هم خلاق. فيلم مي‌تواند از نظر دراماتيك تأثير بگذارد و نه الزاماً از روي تصاوير و از همه مهم‌تر تماشاگر مي‌تواند با روان خود واردِ جهان فيلم شود و نه با چشمانش.
همان‌طور كه پايان كاليگاري چرخشي غيرمنتظره در نتيجه‌گيري‌هاي ما و سلسله روايت فيلم است در اين‌جا نيز نقل نكته‌اي از پل روتا، به عنوان دوست ماير، دربارۀ نقش و اهميت وينه در ساخت فيلم شايد تغييري كامل در ديدگاه‌هاي ما باشد كه تاكنون ارزش‌هاي فيلم را بيش‌تر به فيلم‌نامه و طراحي آن نسبت داديم: «وقتي فيلم‌نامۀ كاليگاري براي اولين‌بار به وينه داده شده هيچ نشاني از سبك و سياق فيلم در آن نبود. درواقع فيلم‌نامۀ اصلي تقريباً قراردادي بود. اما وينه اين فرصت را در فيلم‌نامه مي‌ديد تا از شكل مرسوم فيلم‌ها دور شود و با دكورهايي كه احساسات و روحيات شخصيت‌ها را بيان مي‌كنند به شيوه‌اي جديد دست پيدا كند. نويسندگان ــ ماي و يانوويچ ــ بازي و دكور اكسپرسيونيستي نمي‌خواستند و تا امروز هم نمي‌دانند چرا فيلم موفق از كار درآمد. ماي بعدها با كار وينه كنار آمد اما يانوويچ همچنان اصرار دارد كه فيلم نبايد به اين صورت تجريدي ساخته مي‌شد». [بارنت بريومن (بيلبورد، نوامبر 1926)]. در ادامه روتا معتقد است كه به‌رغم اين ايدۀ نبوغ‌آميز وينه بعدها هرگز نتوانست تجربه‌اي موفق‌تر را در كارنامۀ كوتاه سينمايي‌اش ثبت كند.

احسان خوش بخت
فيلم را كامل و مجاني در اين جا ببينيد.



Wednesday 26 August 2009

Curse of the Fly (1965)


-->
در نفرین مگس (1965)، دومین و آخرین دنبالۀ فیلم کلاسیک ژانر وحشت، مگس، هیچ مگسی وجود ندارد؛ درست همانطور که در نفرین آدم های گربه ای ، دنبالۀ آرام و روان کاوانۀ آدم های گربه ای هیچ گربه یا آدم گربه ای در کار نیست. تفاوت بین فیلم مادر و این نسخه تا آن حد است که می توان بدون ادعای «دنباله بودن»، به عنوان فیلمی مستقل آن را تماشا کرد و از آن لذت فراوانی برد.
نفرین مگس فقط ایدۀ انتقال اجرام و انسان ها را به روش علمی و با سرعت نور از داستان فیلم اصلی گرفته است و البته شخصیت ها برادرها یا برادرزاده های قهرمان اصلی مگسند و یک بازرس شاراس هم در فیلم گنجانده شده که به مرور زمان کور شده و از روی تخت بیمارستان گرۀ معما را می گشاید. از آن سو ماجرا از فرانسه به کبک کانادا و لندن منتقل شده است که باید به حساب انگلیسی بودن فیلم (تولید استودیوی شپرتون) و کارگردان، دان شارپ، گذاشت.
قفس هایی که آدم ها را در آن نگه می دارند (با استفاده ای منطقی از قاب عریض)
مارتین دلامبره (جورج بیکر) دانشمندی است که ادامه دهندۀ راه آندره دلامبرۀ فیلم مگس در انتقال اجسام به صورت ذرات انرژی است. او بدون این که چیز زیادی دربارۀ پاتریشیا (کارول گری) بداند، با او ازدواج می کند. ازدواج بدون آگاهی همیشه خطرات خود را دارد (!) چرا که مرد نیمی هیولاست و زن از تیمارستان فرار کرده است و از همه بدتر آدم هایی که به نیابت مدیر تیمارستان به دنبال اویند باعث برملا شدن راز هولناک خانۀ ییلاقی و بزرگ دلامبره ها می شوند که در آن سه موجود نیمه انسان/نیمه هیولا نگهداری می شود. موجوداتی که نتیجۀ اشتباهات علمی مارتین و پدرش (برایان دنلوی) هستند و یکی از آن ها زن سابق مارتین، جودیت (مری منسون) است.
هیولای فیلم شبیه بازماندگان گتوها و اردوگاه های کار اجباری به نظر می آید
نکتۀ جالب توجه فیلم پیوندی است که میان دو (و از یک منظر چند) الگوی کلاسیک ژانر وحشت ایجاد کرده است: یکی تم گوتیک ربکایی است که از ورود یک بانوی معصوم به خانه ای که در تسخیر روح زن قبلی است شکل می گیرد. طبق معمول پیش خدمت باوفا اسباب تولید دردسر می شود و کمبود اعتماد به نفس شوهر خوش قلب و اهمیت رازی که نگاه می دارد باعث می شود تا او بیشتر در موضع خدمتکار ترسناک به نظر بیاید تا موضع زنش. الگوی دوم دانش مهار نشده است که دانشمندان شبه دیوانه را به مصاف با قادر مطلق برده و نتیجه چیزی جز ویرانی نیست.
در فیلم همه گرفتاری خودشان را دارند. زن از آسایشگاه روانی فرار کرده است. مرد اگر مادۀ مخصوصی را به خود تزریق نکند به هیولایی (که شبیه مسخ مگس وار فیلم اصلی است) بدل می شود، خدمتکار به خانم سابق خانه که هنوز زنده است و در جایی مثل قفس نگه داری می شود سرویس می دهد، این خانم نیمی انسان و نیمی هیولا شده است، برایان دنلوی علاوه بر ایمان کاملش به آزمایش های غیرانسانی که روی موجودات می کند، در یکی از طی الارض ها دچار سوختگی شده است. دو دستیار سابق آنها در لابراتوار نیز در اشتباهات علمی حین انتقال به موجوداتی کریه المنظر و درنده خو بدل شده و در یکی از همان قفس ها نگهداری می شوند.
سبک فیلم شبیه به فیلم های ترسناک خشن اروپایی همان دوران (به خصوص فیلم های ایتالیایی) است: قاب عریض، فیلم برداری سیاه و سفید با تونالیته ای از خاکستری ها ، استفادۀ خوب از دکور و محیط که معمولاً خانه ها و قصرهای تک افتاده در دل طبیعت است.
با سبکی شبیه به فیلم های ترسناک ایتالیایی
دیدن برایان دنلوی (قهرمان جلادها می میرند، مگ گینتی بزرگ و Impact ) در رُل آدم بد فیلم، با آن شکم بزرگ و هیکل انعطاف ناپذیرش که بیشتر به درد بازی در نقش لات های نیویورکی می خورد، فرصتی است برای تجدید دیدار با یکی از بهترین character actor های تاریخ سینما.
دو تا از بهترین صحنه های فیلم: برایان دنلوی یکی از مخلوقاتی که به پسرش حمله کرده را دیوانه وار زیر ضربان یک میلۀ آهنی می گیرد و بعد از این که او جسم او را برای پنهان کردن از کبک به لندن منتقل می کنند، تنها توده ای هراس آور از سلول های به هم ریخته و جسمی از هم پاشیده به لندن می رسد. صحنۀ دیگر زمانی است که برایان دنلوی را به لندن منتقل می کنند، اما نمی دانند دستگاه گیرندۀ لندن نابود شده و سرنوشت دنلوی سرگردانی ابدی اش به عنوان هزاران اتم در فضای بیکران است.


Monday 24 August 2009

Nightmare Castle (1965)



هیچ وقت به فیلم هایی با چند اسم مختلف اعتماد نکنید، از آن مهم تر هرگز به کارگردانانی با چند نام اعتماد نکنید؛ آن ها بیشتر شبیه شیادانی بین المللی اند که در هرکشور یک اسم دارند و در هر جا برای يك كار خلاف مشهورند.
غرض از این مقدمه اشاره ای است به فیلمی که به تازگی دیدم با رایج ترين عنوان قصر کابوس (1965)، با شرکت ملکۀ فیلم های ترسناک اروپایی، باربارا استیل.
فیلم های ترسناک ایتالیایی دهۀ 1960 به هر دوره و زیرشاخه ای که تعلق داشته باشند –عصرجادوگرسوزان در انگلستان، قصرهای جن زدۀ اروپای شرقی یا دوران معاصر – بهانه ای برای نمایش آزار جسمی و حتی آن گونه که در این فیلم با آن روبرو می شویم، ادعاي وجود لذتی خلسه مانند در اين شكنجه هايند. تردیدی نیست که این حرف مزخرف محض است و آزار جسمانی به عنوان اسباب لذت تنها برای آدم های شکم سیر از کشورهای شکم سیر و فیلم های پورنوگرافیک درجۀ سه معنا دارد. بسیاری از این فیلم ها به دلیل تمرکز بیمارگونه روی خشونت جسمانی و آیینی جلوه دادن این آزارها و نمایش پیروزمندانۀ رابطۀ قربانی وشکنجه گر فیلم هایی از دور خارج و غیرقابل بحثند، اما در بسیاری از آن ها دقت در خلق فضا باعث می شود تا دوستداران ژانر خود را از تماشای فیلم محروم نکنند، حتی اگر با ایدۀ ساختاری آن ها مشکل داشته باشند.
قصر کابوس که اسامی دیگر آن عشاق آن سوی گور، عشاقی از ورای گور، شب نفرین شدگان، هیولای بی صورت و ارگازموست، نیز از این قاعده مستثنی نیست. این فیلم توسط ماریو چیانو (متولد 1933 در رم) ساخته شده که با نام های ماریو کایانو (یا کاجانو)، آلن گرونوالد، مایک پرکینز، ادواردو ری، مانفرد ریگرت، فرد ویلسون و بدتر از همه ویلیام هاوکینز نیز فیلم ساخته است. پیدا کردن انگیزه ای که پشت این نام گذاری ها و جعل هویت ها بوده خود می تواند موضوع یک رسالۀ دانشگاهی برای عشاق ژانر وحشت باشد. چیانو متخصص ساخت فیلم های ترسناک و وسترن های اسپاگتی بوده اما هیچ وقت به شهرت و اعتبار ماریو باوا و لوچیو فولچی نزدیک نشده است.

من دو نسخۀ متفاوت از این فیلم را همزمان دیدم؛ یکی نسخۀ آمریکایی آن که public domain است و طبیعتاً از كپي های بسیار بد و بی صاحب تهیه شده و یکی نسخۀ بسيار پاكيزۀ فرانسوی فیلم كه ظرافت هاي فيلم برداري انزو باربوني را بايد در اين نسخل ببينيد. (هدف من از مقایسه بین دو نسخه پیدا کردن تفاوت بین استانداردهای اروپایی و آمریکایی در نمایش خشونت بود. نسخۀ اروپایی فیلم حدود 25 دقیقه طولانی تر از نسخۀ آمریکایی بود و بعضی از صحنه های نمایش مستقیم شکنجه و خشونت از نسخۀ آمریکایی حذف شده بود. تیتراژ اول و آخر و ابتدا و انتهای بسیاری صحنه ها هم در دو نسخه تفاوت داشت.)
بعد از گوانتانامو و بقیۀ جاها تماشای این فیلم ها کمی (و یا بیشتر از "کمی") مضحک می نماید، حتی همان زمان که چارلز منسون در غیاب رومن پولانسکی، یکی از ستون های فیلم های ترسناک مدرن، به خانۀ او پا گذاشت و به سراغ همسر حاملۀ او شارون تیت رفت، دوران این فیلم ها باید به سر می رسید اما عجیب این که بین شقاوت در دنیای واقعی و شقاوت در سینما رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد و هیچ کدام حاضر نیستند به نفع دیگری عقب نشینی کنند و بگذارند یکی دو روزی نفسی راحت بکشیم.