Monday, 24 August 2009

Publication's Notification#2


مقالۀ تازه اي كه به مناسبت منتشر شدن DVD فيلم پاريس از نگاه... (Paris vu par…) نوشته ام در شمارۀ 398 ماهنامۀ فيلم (شهريور 1388) چاپ شده است.

اين فيلم اپيزوديك شش نگاه به پاريس را از دريچۀ دوربين شش كارگردان فرانسوي (به ترتيب ژان دوشه، ژان روش، ژان دنيل پوله، اريك رومر، ژان لوك گدار و كلود شابرول) به تجربۀ سينمايي مهيجي براي تماشاگر تبديل مي كند كه مملو از طنز و حس زندگي است.

اين مقاله بخشي از مجموعۀ در دست چاپي است كه احتمالاً از شمارۀ 401 ماهنامۀ فيلم زير عنوان بازخواني ها منتشر مي شود و قرار است دربارۀ فيلم هاي مهجور، فراموش شده، زيرخاكي ها، اداي دين ها و ملاحظات شخصي درباب سينماي "غير- معاصر" يا خارج از جريان اصلي سينماي روز جهان باشد.


The Treasure of the Sierra Madre (1948)


کارگردانی و فیلمنامه: جان هیوستن
فیلمبردار: تد مک کُرد
موسیقی: مکس اشتاینر
بازیگران: همفری بوگارت (فرد سی. دابز)، تیم هولت (باب کورتین)، والتر هیوستن (هاوارد)، بروس بنت (جیمز کودی)، بارتون مک لِین (مك كورميك)، آلفونسو بدویا (راهزن مكزيكي).
محصول 1948 كمپاني برادران وارنر، 126 دقيقه، سياه و سفيد.
داستان: سه جوینده طلا راهی سییرا مادره در مکزیک میشوند و پس از گذراندن موانع طبیعی و خطر راهزنان به طلا می رسند اما حرص و تفرقه ثروتشان را به باد می دهد .
فیلمنامه از روی کتابی به همین نام که در 1927 و توسط نویسنده مرموزآلمانی تباری به نام بی تریون (B. Traven) نوشته شده بود، اقتباس شد. در زمان ساخت فیلم هيوستن از تریون درخواست کرد که سر صحنه بیاید اما اواعلام کرد که از این کار معذور است و به جای خودش نماینده ای خواهد فرستاد. پس از آن نماینده اوبه نام هال کراز سر صحنه آمد و حتی پیشنهادهایی هم براي بهبود فيلم داد؛ مثلاً این که خود هیوستن در نقش گذری توریست آمریکایی بازی کند نظر او بود. اما بعدها مشخص شد که این آقاي کراز در واقع خود تریون بوده است. یک نکته بی اهمیت دیگر برای خوره های فیلم، این که آن شریدان که تصادفاً در زمان ساخت گنجهای سییرامادره در مکزیک بود در نقش ضعیفه ای که بوگارت راپس از خروج از سلمانی ورانداز می کند ظاهر شده است.
فهرست نقدها و يادداشت هاي موجود در اينترنت، دربارۀ فيلم. [1]
تحليل دقيق فيلم در سايت filmsite.org كه بدون هيچ دليل منطقي معمولاً بسته است، اما خودتان هم امتحان كنيد: [2]
ديالوگ ها و نقل قول هاي مشهور فيلم. [3]

Sunday, 23 August 2009

Manny Farber Picks Top 1951 Films


Termite art wins in the list of the best films produced in 1951, as Manny Farber assembles such list. Ignoring prestigious studio A-films and focusing on the underdog (Feist, Walsh, early Wise) and the poular genres such as western, Sci-Fi and  horror, it is a triumph of the personal taste over the officially endorsed and brought-to-mainstream cinema of the producers and big companies.


Let Stevens or Kazan win their Oscars; The Nation's Emanuel -- a life-size drip-celluloid statue of Kirk Douglas, ranting and disintegrating in the vengeful throes of death–goes to the man or men responsible for each of the following unheralded productions of 1951.


Little Big Horn. A low budget western, produced by Lippert, starring John Ireland and Lloyd Bridges. This tough-minded, unconventional, persuasive look-in on a Seventh Cavalry patrol riding inexorably through hostile territory to warn Custer about the trap Sitting Bull had set for him, was almost as good in its unpolished handling of the regular-army soldier as James Jones's big novel. For once, the men appear as individuals, rather than types -grousing, ornery, uprooted, complicated individuals, riding off to glory against their will and better judgment; working together as a team (for all their individualism) in a genuinely loose, efficient, unfriendly American style. The only naturalistic photography of the year; perhaps the best acting of the year in Ireland's graceful, somber portrait of a warmhearted but completely disillusioned lieutenant, who mayor may not have philandered with his captain's wife.


Fixed Bayonets. Sam Fuller's jagged, suspenseful, off-beat variant of the Mauldin cartoon, expanded into a full-length Korean battle movie without benefit of the usual newsreel clips. Funny, morbid -- the best war film since "Bataan". I wouldn't mind seeing it seven times.


His Kind of Woman. Good coarse romantic-adventure nonsense, exploiting the expressive dead-pans of Robert Mitchum and Jane Russell, a young man and a young woman who would probably enjoy doing in real life what they have to do here for RKO. Vincent Price superb in his one right role – that of a ham actor thrown suddenly into a situation calling for high melodramatic courage. Russell's petulant, toneless rendition of "Five Little Miles From San Berdoo" is high art of a sort.


The Thing. Howard Hawks's science-fiction quickie; fast, crisp, and cheap, without any progressive-minded gospel-reading about neighborliness in the atom age; good airplane take-offs and landings; wonderful shock effects (the plants that cry for human blood as human babies cry for milk); Kenneth Tobey's fine unpolished performance as a nice, clean, lecherous American air-force officer; well-cast story, as raw and ferocious as Hawks's "Scarface", about a battle of wits near the North Pole between a screaming banshee of a vegetable and an air-force crew that jabbers away as sharply and sporadically as Jimmy Cagney moves.


The Prowler. A tabloid melodrama of sex and avarice in suburbia, strictly out of James M. Cain, featuring almost perfect acting by Evelyn Keyes as a hot, dumb, average American babe who, finding the attentions of her disc-jockey husband beginning to pall, takes up with an amoral rookie cop (nicely hammed up by Van Heflin). Sociologically sharp on stray and hitherto untouched items like motels, athletic nostalgia, the impact of nouveau riche furnishings on an ambitious ne'er-do-well, the potentially explosive boredom of the childless, uneducated, well-to-do housewife with too much time on her hands.


The People Against O'Hara. An adroit, scholarly example of sound story-telling that every Message Boy should be made to study as an example of how good you can get when you neither slant nor over-simplify. Also highly enjoyable for its concern about a "static" subject -- the legal profession as such -- and the complete authority with which it handles soft-pedalled insights into things like the structure and routine of law offices; the politics of conviviality between cops, D.A. ‘s, judges, attorneys; the influence of bar associations; the solemn manner of memorializing the wrench caused by the death of a colleague; the painful ''homework'' of committing to memory the endless ramifications of your case, as well as the words you are going to feed the jury in the morning.


The Day the Earth Stood Still. Science-fiction again, this time, with ideals; a buoyant, imaginative filtering around in Washington, D.C., upon the arrival of a high-minded interplanetary federalist from Mars, or somewhere; matter-of-fact statements about white-collar shabby gentility in boarding-houses, offices and the like; imaginative interpretation of a rocket ship and its robot crew; good fun, for a minute, when the visitor turns off all the electricity in the world; Pat Neal good, as usual, as a young mother who believes in progressive education.


The Man Who Cheated Himself. A lightweight, O'Henry type story about a cop who hoists himself on his own petard; heavyweight acting by Jane Wyatt and Lee J. Cobb; as a consequence the only film this year to take a moderate, morally fair stand on moderately suave and immoral Americans, aged about forty. An effortlessly paced story, impressionistically coated with San Francisco's oatmeal-gray atmosphere; at the end, it wanders into an abandoned fort or prison and shows Hitchcock and Carol Reed how to sidestep hokum in a corny architectural monstrosity. Cobb packs more psychological truths about joyless American promiscuity into one ironic stare, one drag on a Cigarette, or one uninterested kiss than all the Mankiewicz heroes put together.


Background to Danger. Touch, perceptive commercial job glorifying the P-men (Post-Office sleuths), set in an authentically desolate wasteland around Gary, Indiana, crawling with pessimistic mail-robbers who act as though they'd seen too many movies like "Asphalt Jungle". Tight plotting, good casting, and sinuously droopy acting by Jan Sterling, as an easily-had broad who only really gets excited about -- and understands –waxed bop. Interesting for such sidelights as the semi-demihemi quaver of romantic attachment between the head P-man and a beautiful nun.

And, for want of further space, six-inch Emanuels to the following also-rans: "The Tall Target", "Against the Gun", "No Highway in the Sky", ''Happiest Days of Your Life", ''Rawhide'', Skelton's "Excuse My Dust", "The Enforcer", "Force of Arms", "The Wooden Horse", "Night Into Morning", ''Payment of Demand", "Cry Danger", and an anima ted cartoon - the name escapes me - about a crass, earnest herky-jerky dog that knocks its brains out trying to win a job in a Pisa pizza joint.

--Manny Farber (January 5, 1952, The Nation)

Friday, 21 August 2009

Undying Monster (1942)


مدتهاست كه مي خواهم راجع به جان برام، اين كارگردان بزرگ و فراموش شدۀ اكسپرسيونيست چيزي بنويسم و حدالامكان نوشته اي فراتر از يك يادداشت و با تمركز به روي زندگي و كارنامۀ بسيار قابل تعمل اين استاد در سايه مانده.

اين بار عزم خود را جزم كرده كه بعد از اتمام اين «ماه وحشت» كه قرار است در قالب پروندۀ ژانر وحشت در ماهنامۀ فيلم منتشر شود (و بعد از فيلم هاي تاريخي/حماسي، گنگستري و وسترن، چهارمين پروندۀ ژانر من در طول 5 سال گذشته است) به سراغ جان برام بروم؛ اما قبل از آن و بدون در نظر گرفتن اين كه برام كيست، مايلم به يكي از فيلم هاي او كه در ژانر وحشت قرار دارد اشاره اي گذرا كنم.

عنوان فيلم هست: هيولاي ناميرا (1942)، اما برخلاف عنوان و برخلاف انتظاري كه پيشاپيش از ديدن پوستر فيلم به بيننده دست مي دهد – كه زني را مدهوش در بغل يك هيولاي ترسناك بلند گرگ نما نشان مي داد و بايد بگويم "نسوان مدهوش در آغوش هيولاهاي كريه"، چه در پوستر و چه در فيلم، يكي از نقطه ضعف هاي بزرگ من است – اين فيلم به معناي دقيق كلمه يا به معناي يونيورسالي اش [منظورم استوديوي يونيورسال است] يك فيلم ترسناك نيست و چيزهايي كه جايگزين عناصر هميشگي ژانر شده مي تواند علاوه بر توضيح جذابيت فيلم، توضيح روش هاي سينمايي جان برام باشند.

فيلم داستان مجموعه اي از مرگ هاي فجيع و توضيح ناپذير در بين چند نسل از اعضاي خانواده اي اشرافي در حومۀ لندن است كه در آغاز قرن بيستم و با كمك يك كارآگاه جوان اسكاتلند يارد و دستيار مؤنثش حل مي شود. عامل اين قتل ها به گفتۀ مردم دهكده و شايعات و خرافات موجود يك هيولاست. از آن طرف به عقيدۀ اسكاتلنديارد اين مرگ هاي مرموز چيزي نيست جز قتل از پيش طراحي شده. فيلم در انتها جايي بين اين دوحالت تمام مي شود؛ بين عقل گرايي مفرط ژانر معمايي و تريلر و ايمان به ماوراء فيلم هاي ترسناك و هيولايي. برام روان شناسي و شيمي را به كار گرفته و آن را با يكي از كهن ترين انگاره هاي اكسپرسيونيستي، "همزاد" (Doppelgänger)، تلفيق مي كند. در نظر او و به شهادت آثارش روان شناسي يكي از قابل اتكاترين متدهاي علمي براي آشكارساختن رازهاي درون است اما آن سرّ نهايي را نه روان شناسي و نه علوم محض توضيح مي دهند، چنين است كه در انتها بيشتر فيلم هاي برام، تلخ و غافل گيركننده و با غلبۀ ديو درون بر قهرمان يا قهرمانان به پايان مي رسند.

تماشاي اين فيلم اين نكته را ثابت مي كند كه او چه كارگردان بي نظيري در خلق فضا بوده است. هيولاي ناميرا يك فيلم B تمام عيار است، اما ببينيد كه چگونه برام محدوديت هاي فني اين گونه فيلم هاي را پشت سرگذشته و غناي فضايي اثرش چيزي كم از ويليام وايلر يا بيلي وايلدر در همان دوره ندارد.

احسان خوش بخت


Thursday, 20 August 2009

Learning from Las Vegas: Coppola & "One From the Heart"




آموختن از لاس وگاس به روایت کاپولا

دین تاوولاریس، یکی از بزرگ ترین طراحان تاریخ سینما، 13 فیلم فرانسیس فورد کاپولا از 1972 (پدرخوانده) تا 1996 (جک) را طراحی کرده و در آنها آمریکای قرن بیستم را، دهه به دهه، در قالب مجموعه ای از خیره کننده ترین فضاهای مجازی تاریخ سینما بازآفرینی کرده است.
کاپولا و تاوولاریس در فیلم های مشترکشان صورت آرمانی آمریکا (تاکر)، صورت حقیقی اش (مکالمه)، پ و صورت تلخ و سیاهش ( پدرخوانده، قسمت دوم ) را زنده کرده اند. در بین این سیزده فیلم از صمیم قلب (one from the heart) را می توان صورت رؤیایی آمریکا و چگونگی شکست این رویا خواند. فضاهای فیلم به همین خاطر فضاهایی سیالند که هم بازتاب فانتزی های قهرمانان و هم نشان دهندۀ شکنندگی این فضاها و «غیر قابل زیست بودن» آنهایند، چنان که قهرمانان فیلم در انتها به دروغی که در تمام عمرشان دربارۀ امکان رهایی و آزادی در این فضاهای چشم گیر داشته اند پی می برند. حتی چشم اندازهای طبیعی آریزونا – که محل ساخت هزاران فیلم وسترن بوده – نیز مانند «بک پروجکشنی» دو بعدی به نظر می رسد که به جز زیبایی نمایشی و خیره کننده اش شانسی برای گریز و آزادی در اختیار کسی نمی گذارد.
دکورهای به جای بازیگران تغییرات ناگهانی لحن فیلم و احساسات آن ها را منعکس می کنند. نورها و رنگ به شکلی کاملاً نمایشی در هر ثانیه به هر صورتی که بتواند متناسی با «مود» کلی آن صحنه باشد تغییر کرده و فیلم را به تابلویی متغیر بدل می کنند.
از آن جا که فیلم در لاس وگاس می گذرد قیاس میان این فیلم و متن مشهور "آموختن از لاس وگاس" (1972، 1977) رابرت ونتوری بسیار مؤثر خواهد بود. این که کاپولا چگونه در 1982 نشان می دهد که بر خلاف گفتۀ ونتوری الزاماً «کمتر ملال آور نیست» (less is a bore) بلکه «بیشتر» (یا آن طور که در تصاویر می بینیم لبریز شدنی همه سویه) مایۀ ملال است؛ بنابراین همان طور که ونتوری با واژگون کردن نظریۀ میس ون در رو سعی کرد نشان دهد که اغتشاش لاس وگاس در واقع به گفتۀ برگسون نشان دهندۀ نظمی پنهان است، کاپولا گفتۀ ونتوری را با بیانی سینمایی به نقیض خود بدل می کند. من بین ونتوری و کاپولا، دومی را برمی گزینم.
دنیایی که در آن همه چیز زیبا، اما بی جان به نظر می رسد

آدم ها به راحتی در محیط ادغام می شوند

فضا به گفتگو با انسان ها دست می زند، اما در انتها آن ها را تنها رها می کند

صحرای آریزونا مکانی برای خلق رؤیاها به زبان معماری

بین دنیای واقعی و تصاویر نقاشی شده روی دیواره ها تفاوتی وجود ندارد

مرزهای رایج و مقیاس ها دیگر وجود خارجی ندارند


نور ماهیت فضا را دگرگون می کند، نور حتی واقعیت را به کنترل خود در می آورد (دو نمای بالا)

مفهوم خانه در این فیلم درست همان نگاهی را نشان می دهد که در جادوگر شهر زمرد وجود داشته است

خیابان های رؤیا و شکست: لاس وگاس در استودیوهای زئوتروپ کاپولا

مرز بین تجارت و عواطف انسانی چیزی کمتر از یک شیشه است

شغل قهرمان فیلم (تری کار) تغییر دکوراسیون مغازه و ساخت شهرها و مناطق مختلف در این ویترین است. خود وگاس نیز به یک ویترین شبیه می شود (دو نمای بالا)

صحرای آریزونا دیگر جایی برای گریز نیست

تنها حقیقتی که وجود دارد، نور ، رنگ و حرکت است

نور متناسب با حال و هوای فیلم تغییر می کند همان طور که شهر تابع احساسات مخاطب است

الهام کاپولا از موزیکال های رنگی متروگلدوین مایر

عنوان بندی فیلم؛ چیزی شبیه به تابلوهای تبلیغاتی وگاس


From White Elephant Art vs. Termite Art



Most of the feckless, listless quality of today's art can be blamed on its drive to break out of a tradition while, irrationally, hewing to the square, boxed-in shape and gem-like inertia of an old-densely-wrought European masterpiece.

Advanced painting has long been suffering from this burnt out notion of a masterpiece -- breaking away from its imprisoning conditions towards a suicidal improvisation, threatening to move nowhere and everywhere, niggling, omniverous, ambitionless; yet, within the same picture, paying strict obeisance to the canvas edge and, without favoritism, the precious nature of every inch of allowable space. A classic example of this inertia is the Cezanne painting: in his in-doorish works of the woods around Aux de Province, a few spots of tingling, jarring excitement occur where he nibbles away at what he calls his "small sensation", the shifting of a tree trunk, the infinitesimal contests of complementary colors in a light accent on farmhouse wall. The rest of each canvas is a clogging weight-density-structure-polish amalgam associated with self-aggrandizing masterwork. As he moves away from the unique, personal vision that interests him, his painting turns ungiving and puzzling: a matter of balancing curves for his bunched-in composition, laminating the color, working the painting out to the edge. Cezanne ironically left an expose of his dreary finishing work in terrifyingly honest watercolors, an occasional unfinished oil (the pinkish portrait of his wife in sunny, leafed-in patio), where he foregoes everything but his spotting fascination with minute interactions.

The idea of art as an expensive hunk of well-regulated area, both logical and magical, sits heavily over the talent of every modern painter, from Motherwell to Andy Warhol. The private voice of Motherwell (the exciting drama in the meeting places between ambivalent shapes, the aromatic sensuality that comes from laying down thin sheets of cold, artfully cliche-ish, hedonistic color) is inevitably ruined by having to spread these small pleasures into great, contained works. Thrown back constantly on unrewarding endeavors (filling vast, egg-like shapes, organizing a ten-foot rectangle with its empty corners suggesting Siberian steppes in the coldest time of the year), Motherwell ends up with appalling amounts of plasterish grandeur, a composition so huge and questionably painted that the delicate, electric contours seem to be crushing the shale-like matter inside. The special delight of each painting tycoon (de Kooning's sabre-like lancing of forms; Warhol's minute embrace with the path of illustrator's pen line and block print tone; James Dine's slog-footed brio, filling a stylized shape from stem to stern with one ungiving color) is usually squandered in pursuit of the continuity, harmony, involved in constructing a masterpiece. The painting, sculpture, assemblage becomes a yawning production of over-ripe technique shrieking with preciosity fame, ambition; far inside are tiny pillows holding up the artist's signature, now turned into a mannerism by the padding, lechery, faking required to combine today's esthetics with the components of traditional Great Art.


Movies have always been suspiciously addicted to termite art tendencies. Good work usually arises where the creators (Laurel and Hardy, the team of Howard Hawks and William Faulkner on the first half of Raymond Chandler's The Big Sleep) seem to have no ambitions towards gilt culture, but are involved in a kind of squandering-beaverish endeavor that isn't anywhere or for anything. A peculiar fact about termite-tapeworm-fungus-moss art is that it goes always forward eating its own boundaries, and, likely as not, leaves nothing in its path other than the signs of eager, industrious, unkempt activity.

The most inclusive description of the art is, that, termite-like, it feels its way through walls of particularization, with no sign that the artist has any object in mind other than eating away the immediate boundaries of his art, and turning these boundaries into conditions of the next achievement.
Laurel and Hardy, in fact, in some of their most dyspeptic, and funniest movies, like Hog Wild, contributed some fine parody of men who had read every ''How to Succeed" book available; but, when it came to applying their knowledge, reverted instinctively to termite behavior.

--Manny Farber (1962, Film Culture)