Uncle Meat (1987)

آنکِـل میت

كارگردان: فرانك زاپا. بازيگران: فيل اسميت، فرانك زاپا، دان پيترسن.

1987/رنگی/90 دقیقه

***

این فیلم در واقع مستندی است درباره فیلمی ناتمام كه ساخته شدنش بيست سال طول كشيده و از دو بخش تشكيل شده است: بخش اول اجراي زنده گروه Mothers در لندن 1968 و صحنه‌هايي از پشت صحنه اين كنسرت و درگيري و كشمكش اعضاي گروه براي جدا شدن و نشان دادن استعدادهاي فردي‌شان را به نمايش مي‌گذارد و بخش دوم، داستان شخصيت عجيبي به‌نام آنکِـل میت را كه بايد بين عشقش به موسيقي و همسرش يكي را انتخاب كند، روايت مي‌كند. این فیلم فقط به درد طرفداران پروپاقرص فرانک زاپا می خورد که من یکی از آنها نیستم.

The Rose (1979)

رُز

كارگردان: مايك رايدل. موسيقي: پل روت‌چايلد. بازيگران: بت ميدلر، آلن بيتس، فردريك فارست، هري دين‌استنتون.

1979/ رنگی/ 125 دقیقه

***

زندگي كوتاه و پرمصیبت جنيس چاپلين (Joplin) ستاره موسيقي راك دهه 1960 كه در 27 سالگی (1971) درگذشت. رايدل به‌شيوه فیلمی که درباره جيمز دين ساخته به رابطه گرفتاری های درونی و کشمکش های زندگی خصوص جنیس، با هیاهوی زندگی جمعی در مقابل دوربین خبرنگاران اشاره می کند. رایدل نیز مانند بسیاری دیگر به آخر خط رسیدن جنیس را نتیجه این زندگی پرهمهمه و بی تکیه گاه می بیند. فيلمبرداري ويلموش زيگموند موفقيت‌هاي قابل‌توجهي كسب مي‌كند. تمام آوازهای فیلم را بت میدلر به جای جنیس خوانده است.

Year of the Horse (1997)

سال اسب

كارگردان: جيم جارموش.

با حضور: نيل يانگ، فرانك پانچوسامپدرو، بيلي تالبوت، رالف مولينا، لري كرگ، جيم جارموش، اليوت رابرتز، كيت ويسمار، اسكات يانگ.

1997/رنگی و سیاه و سفید/ 106 دقیقه

***

مستندي از نيل يانگ و گروه كريزي هورس در تور 1996 كه جارموش در آن با تك‌تك اعضاي گروه درباره تارخچه كريزي هورس گفت‌وگو مي‌كند. جارموش علاوه بر تور 1996 قسمت‌هايي از تور 1986 و 1976 را هم فیلم گنجانده‌، در حالی که همه آنها با دوربين سوپرهشت، هندی کم و شانزده ميلي‌متري فيلمبرداري شده اند. اگر به جست‌وجوي منشأ اين قيافه‌هاي عجيب‌وغريب هستيد، فيلم پاسخي ندارد؛ قيافه نيل يانگ مثل كشتي‌شكسته‌هاست و اعضاي ديگر ــ بيلي تالبوت و پانچو سامپدرو و رالف مولينا ــ در دل انسان وحشت مي‌اندازند.

مصاحبه در اتاق رختشویی

جارموش مصاحبه‌هايش را در اتاق رختشويي انجام داده و يانگ از «رد پاي ويراني كه پشت سر خود گذاشته‌ام» حرف می زند و در ميانه مصاحبه‌ها قسمت‌هايي از كنسرت به نمايش درمي‌آيد. فيلم كنسرت‌هاي قديمي باور نکردنی اند، به خصوص اجرایی از Like a hurricane که در اینترکاتی جادویی بیست سال به عقب برمی گردیم و اجرای همین ترانه را در لندن 1976 می بینیم. در قسمتی دیگر جارموش در اتوبوس جلوي دوربين مي‌آيد و براي يانگ قسمتي از تورات را مي‌خواند و به‌نظر مي‌رسد كه يانگ در عمرش آن را نخوانده است. جارموش قسمتي از تورات را كه خدا به امت خود مي‌گويد چه‌گونه عقوبتشان خواهد داد، مي‌خواند و يانگ حالتي به خود مي‌گيرد كه انگار مكافاتي كه كشيده بسيار شديدتر از چنين عقوبت‌هايي است. استقامت این گروه گاراژی (گروه هایی که با آمپلی فایرها و گیتارهای ارزان گاراژ خانه پدر مادرشان را استودیوی موسیقی خودشان قلمداد می کردند، با آن صداهای زمخت زنگدار و شعرهای بی معنا، اما موسیقی درجه یک) قابل ستایش است و از همه مهم تر تواضع آنها برای این که 40 سال پشت سر نیل یانگ باقی بمانند.

جارموش در اتوبوس بخش هایی از کتاب مقدس را برای نیل یانگ می خواند

شخصاً علاقه ای به قسمت های جارموشی فیلم ندارم (شاید در کنار اولین فیلم جارموش، تعطیلات دائمی، این بدترین ساخته اش باشد) و هرجا موسیقی وجود دارد، فیلم معنا پیدا می کند. کجا و کی می توانید نیل یانگ را ببینید که با تیشرت مجانی "تاید" رخت شویی Stupid Girl از آلبوم "زوما" را اجرا کند یا آن انیمیشن غریبی که جارموش برای Big Time ساخته شده و زمانی در MTV هم نمایش داده می شد.

The Velvet Underground and Nico (1966)

ولوت آندرگراند و نیكو

كارگردان: اندی وارهول.

1966/سیاه و سفید/66 دقیقه.

***

اندی وارهول در 1965 با گروه ولوت آندرگراند كه در كافه «بیزار» برنامه اجرا می‌كردند آشنا شد. حاصل این آشنایی یك دوره همكاری یك‌ساله است. وارهول، «نیكو» (مدل و خواننده آلمانی) را به گروه معرفی کرد و آلبوم «ولوت آندرگراند و نیكو» با طراحی جلد خود وارهول (یک موز!) آلبوم موفقی از آب درآمد. از طرف دیگر اعضای گروه در نمایشگاه‌های وارهول در میان مجموعه‌ای از عكس‌ها، تابلوها و اسلایدهایی كه بر در و دیوار پخش می‌شد، ترانه‌هایشان را اجرا می‌كردند. این مستند در این دوره ساخته شد. فیلم درواقع تدوین نشده و دوربین این‌بار برخلاف امپایر (1964)، فیلم تجربی هشت‌ساعته از ساختمان امپایر استیت، از زوم، پن و حركت‌های دوربین گریزی ندارد.

Bound for Glory (1976)

جویای افتخار

كارگردان: هال اشبی.

موسیقی: لئونارد رزنمن.

بازیگران: دیوید كارادین، رانی كاكس، ملیندا دیلان.

1976/رنگی/147 دقیقه

***

زندگی وودی گاتری آهنگساز و خواننده فولک آمریكایی با بازی درخشانی از كارادین در ‌نقش اصلی. فیلمبرداری هسكل وكسلر به معبد شاهكارهای تصویرگری آمریكای دهه‌های 40-1930، دوران بحران‌ اقتصادی و پس از آن، راه می‌یابد و برنده اسكار می‌شود. رزنمن نیز اسكاری برای بازسازی و تطبیق موسیقی گاتری دریافت می‌كند. فیلم از 1936 و در تگزاس آغاز می‌شود؛ جایی كه بحران اقتصادی و توفان شن معیشت مردمان فقیر آن را دشوار كرده است. گاتری، نقاش تابلوی مغازه‌ها و نوازنده، برای تهیه نانی كه زندگی زن و دو فرزندش را ممكن سازد به كالیفرنیا می‌رود. در آن‌جا یك خواننده محلی رادیو او را كشف می‌كند و برای اجرای برنامه به رادیو می‌برد. اما برای گاتری، فقر كشاورزان و رفتارهای غیرانسانی صاحبان كارخانه‌ها و مزارع، به موضوع آهنگ‌هایش تبدیل می‌شود و صدای ترانه‌های اعتراض او به همه جا می‌رسد. مضروب كردن و پیشنهاد پول دادن سودی ندارد. گاتری خسته از همه چیز «سفر سخت» خود را به نیویورك آغاز می‌كند: رها و دزدكی سوار بر قطار باری به سوی گرینویچ ویلیج.

فیلم همین جا به پایان می رسد اما در واقعیت گاتری که اواخر عمر در یک بیمارستان روانی بستری شده ملاقاتی ای از مینه سوتا دارد که اسمش رابرت آلن زیمرمن است. مهمان کوچک اندامی که بعدها می شود باب دیلن. شاید این بزرگ ترین میراث گاتری باشد.

Renaldo and Clara (1976)

رنالدو و كلارا

كارگردان: باب دیلن. فیلمنامه: باب دیلن، سام شپرد.

با حضور: باب دیلن، سارا دیلن، جون بائز، رانی هاوكینز، رانی بلیكی، هری دین استنتن، آلن گینزبرگ، راجر مك‌گوئن، سام شپرد.

1978/رنگی/ 232 دقیقه.

***

اولین تجربه كارگردانی باب دیلن فیلمی است تجربی و تأثیرگرفته از سینمای آوانگارد آن سال‌ها كه در طول تور رولینگ تاندر دیلن در 76-1975ساخته شد. لابه‌لای ترانه‌ها، دیلن و دیگر دوستانش قطعه‌های نمایشی بداهه‌ای اجرا می‌كنند. باب دیلن در نقش رنالدو، همسرش سارا دیلن در نقش كلارا، رانی هاوكینز در نقش باب و رانی بلیكی در نقش سارا بازی می‌كنند. فیلم ساختاری موزاییكی از قطعه‌های موسیقی، قطعه‌های نمایشی و مصاحبه‌های سینماوریته مانند دارد (قبل از ترانه «هاریكین» چندین مرد و زن سیاه‌پوست و سفیدپوست نظرهایشان را درباره تبعیض نژادی می‌گویند). علاوه بر ترانه‌های دیلن، ترانه‌هایی از جون بائز، لئونارد كوهن (سوزان) ویلی نلسن و راجر مك‌گوئن هم در فیلم اجرا می‌شوند. واقعیت این است که تحمل فیلم بدون حضور دستگاه کنترل از راه دور و رد کردن وراجی ها و رسیدن به ترانه ها ممکن نیست. سکانسهای فراموش نشدنی فیلم: تیتراژ طولانی فیلم که دیلن و باب نیوورث When I paint my masterpiece را در آن اجرا می کنند و زدن ریش آلن گینزبورگ!

The Rolling Stones Rock and Roll Circus (1996)

سيرك راك‌اندرول رولينگ استونز

كارگردان: مايكل ليندزي‌هاگ

با حضور: رولينگ استونز، يوكو اونو، تاج‌محل، The Who، اريك كلاپتن، جان لنون، مارين فيت‌فول، جترو تال.

1996/رنگی/ 65 دقيقه.

***

فيلم در 1968 و براي يك برنامة تلويزيوني و طي دو روز فيلمبرداري شد، اما نمايشش تا 1996 طول كشيد. سيرك رولينگ استونز با شكل و شمايل يك سيرك مجلل و تمام برنامه‌هاي رايجش (از بندبازي گرفته تا رژه اسب‌ها و آتش خوردن) يك دوره مهم از موسيقي راك را به‌همراه بزرگ‌ترين ستارگانش مرور مي‌كند. به روايتي نمايش تلويزيوني فيلم به‌خاطر دلخوري مدير رولينگ استونز تهيه‌كننده اين برنامه، از اين‌كه The Who بيش‌تر از آن‌چه بايد، مركز توجه شده‌اند به تأخير افتاد. اما بهترین بخش فیلم مربوط به Jethro Tull است که «آهنگی برای جفری» اجرا می کنند وهنوز هم تماشای یان اندرسون مثل تماشای موجودی است از سیاره ای دیگر.